POMNIK MIKOLAJA KOPERNIKA

ul. Krakowskie Przedmiescie

odsloniety 11 maja 1830 r. przez Juliana Ursyna Niemcewicza

Pomnik bedacy dzielem Dunczyka Bertela Thorvaldsena powstal z inicjatywy Stanislawa Staszica. Koszt budowy pokryto ze skladek spolecznych i z zapisu Staszica. W czasie okupacji Niemcy wymienili lacinski napis na plyte w jezyku niemieckim. 11 lutego 1942 Aleksy Dawidowski ("Alek") usunal plyte niemiecka, za co Niemcy ukryli pomnik Kilinskiego. Wkrotce pojawily sie napisy: W odwet za zniszczenie pomnika Kilinskiego zarzdzam przedluzenie zimy o 6 tygodni, Kikolaj Kopernik - astronom. W 1943 roku - w 400-lecie smierci Kopernika trzej mlodzi poeci z grupy literackiej "Sztuka i Narod" (Waclaw Bojarski, Zdzislaw Stroinski i Tadeusz Gajcy) zlozyli pod pomnikiem wieniec; smiertelnie zostal przy tym postrzelony W. Bojarski. Po powstaniu w 1944 roku okopanci wywiezli pomnik na zlom. Odnaleziony kolo Nysy, ustawiony zoatal na dawym miejscu juz 5 lipca 1945 roku. Pomnik odnowil J. Chojnacki przy wspoludziale H. Lutomierskiego i R. Jasinskiego. Odslniecia 22 lipca 1949 roku dokonal minister oswiaty Stanislaw Skrzeszewski.