VIII Międzynarodowy Kongres   Dziedzictwa Kulturowego Polonii
                                                                   Częstochowa 11.10.2013 r.

                                                        Dr Joanna Kuźnicka – Akademia Polonijna     www.ap.edu.pl tel. +48 34 368 42 08
red. inż. Zygmunt Gutowski - Fundacja Polska-Europa-Polonia
www.warszawa.mazowsze.pl ; tel. +48 602 126206

Film Polonijny w Australii

    Zespól Teatru Ottoway                Gałązka Rozmarynu”

                                                                     „Mesjasz przyszedł                             „Misterium Christi”

.
                                                                   Teresa i Bronek Wilkansowie        Ks. dr Marian Szablewski z aktorami

            Polacy mieszkający w odległej od Ojczyzny Australii zachowują swoją tożsamość w sposób szczególny i to nie tylko dzięki współpracy gospodarczej i wizytom u krewnych i znajomych w Polsce,  niezbyt częstym ze względu na odległość. Czynią to przede wszystkim poprzez aktywną działalność w dziedzinie kultury i kultywowania historycznych osiągnięć naszych Rodaków na tym kontynencie. W ostatnich latach kontakt z krajem zdynamizował się dzięki internetowi oraz uproszczeniu produkcji filmów, programów telewizyjnych i radiowych. Najlepszym przykładem może teatr polonijny.
     „Teatr Ottoway. Jubileusz. 25 lat” – to tytuł książki poświęconej pracy artystycznej teatru, który powstał w 1980 roku. Jej autorką jest Teresa Wilkans, która mieszka w Adelaide od dwudziestu ośmiu lat.   http://przeglad.australink.pl/sztuka/artykuly/wilkans.php
25 lat działalności Teatru Ottoway – to prawie 350 osób, które się z tym teatrem zetknęły, na krótko albo na długie lata. Ponad 200 z nich to aktorzy – profesjonaliści i amatorzy. Wszyscy oni „zmieścili się” na 286 stronach książki – dokumentu „Teatr Ottoway. Jubileusz. 25 lat”….  Książka ilustrowana jest 350 kolorowymi fotografiami obrazującymi występy naszych artystów na scenie w rozmaitych sztukach. Opisałam każdą z tych sztuk – w sumie dwadzieścia dramatów, oratoriów, spektakli słowno-muzycznych, komedia, kabaret – mówi Teresa Wilkans. ….. Teatr rozwinął swoje skrzydła wraz z napływem tzw. emigracji solidarnościowej, która w dziejach australijskiej Polonii stanowiła drugą wielką falą emigracyjną z Polski. Te pierwszą było pokolenie wojenne

         Jak powszechnie wiadomo, w tzw. solidarnościowej emigracji sprzed dwudziestu kilku lat na kontynent australijski przybyli także ludzie wykształceni i fachowcy prezentujący umiejętności w wielu dziedzinach, także teatralnych i filmowych. Wśród nich na przykładJoanna Kosiek, absolwentka Wydziału Reżyserii i Teatru Lalek w Pradze, która w naszym teatrze była projektantką, aktorką i charakteryzatorką. Jolanta Brucko-Stempkowska, profesjonalna charakteryzatorka z Polski, która wykonywała te usługi także dla teatrów adelajdzkich. Cecylia Koprowska, pianistka. Ireneusz Lasocki – filolog i muzyk, znany w naszym środowisku także jako dyrygent chóru „Cantores”, Teresa Podemska-Abt, filolog, absolwentka Uniwersytetu Wrocławskiego, pracowała nad adaptacją językową niektórych scenariuszy teatralnych. Jerzy Felczyński, aktor scen polskich, który występował w Ottoway gościnnie. Krzysztof Kurzyniec – fotograf teatralny i reklamowy.   Andrzej Ganczarczyk – kamerzysta i montażysta. To właśnie w tym teatrze, którym kieruje i reżyseruje ksiądz dr Marian Szablewski ze Zgromadzenia Księży Zmartwychwstańców, skupiła się część adelajdzkiej Polonii, tej starej i tej nowej, grupa miłośników sztuki scenicznej, która pragnęła zachować na antypodach polski język i jego kulturę. Ksiądz Szablewski potrafił zjednać sobie także młodzież urodzoną już w Australii, wśród niej siostry Alicja i Daniela Jędrzejczak, studentki wokalistyki w Adelaide, które swoimi występami uświetniają także inne uroczystości i spotkania. Do tego teatru trafili także Marian Gawęda – reżyser i aktor Teatru Starego w Adelaide, Jolanta Kozak – absolwentka Szkoły Muzycznej w Londynie...  
            Praca zespołu księdza Szablewskiego została doceniona nie tylko w Adelaide. Występowali również w Melbourne, Geelong, w Canberze, w Sydney. Adaptowano te sztuki na język filmowy i nagrywano na taśmach VHS, a teraz DVD. W ten sposób docierają one do widzów w Brisbane i Perth, do ośrodków kultury polskiej w Kanadzie, USA i Wielkiej Brytanii.
     Profesjonalnie zrealizowany film „Od rozpaczy do nadziei” brał udział w Festiwalu Filmowym w Adelaide. Ten film zdobył także trzecią nagrodę, w kategorii filmów fabularnych, w Międzynarodowym Katolickim Festiwalu Filmów i Multimediów w Niepokalanowie w 2004 roku. Tam również tryptyk (na podstawie Biblii i „Poematu Boga-Człowieka” włoskiej wizjonerki Marii Valtorta), zrealizowany we współpracy z chórem polonijnym „Cantores” pod batutą Ireneusza Lasockiego i orkiestrą symfoniczną w Adelaide: „Misterium Christi”, „Mesjasz przyszedł” i „Zmartwychwstanie”,
a ponadto „Kościuszko pod Racławicami” i „Śladami pierwszych Zmartwychwstańców” – nagrodzono wyróżnieniami.
     Trzy spośród tych sztuk uhonorował ówczesny prezydent Warszawy – Lech Kaczyński. Teatr Ottoway pokazywał swoje sztuki także na Festiwalu Kultury Polonijnej POL-ART, na „Dożynkach” w Adelaide i na Międzynarodowym Festiwalu Filmów w Niepokalanowie w latach 2004-2006 .   Trafiły one też na Polonijny Festiwal Multimedialny „Polskie Ojczyzny 2006” w Częstochowie, na którym nagrodzono „Gałązkę Rozmarynu”, „Od rozpaczy do nadziei” oraz „Jeszcze Polska nie umarła”. W roku nagrodzona została kolejna ekranizacja – sztuka Jerzego Zawieyskiego  „Sokrates”, zaś w 2010 nagrodę otrzymał  film „Victoria” oraz „Kahlenberg”.   Ks. Marian Szablewski – nagrodzony prestiżowa Statuetką Św. Maksymiliana „Media w służbie Ewangelii” – zachęcił innych twórców do udziału w festiwalach organizowanych w Polsce. Już w roku 2006 i 2007 nagrody otrzymał poeta – inżynier  Krzysztof Deja www.australink.pl/krzysztof.
      W roku 2008 ks. Wiesław Słowik otrzymał nagrodę za film „Polacy w Wiktorii” zrealizowany pod patronatem Federacji Polskich Organizacji w Wiktorii. Członek zespołu Teatru Ottoway – Wojciech Kossowski otrzymał w latach 2011 i 2012 nagrody i wyróżnienia za filmy „Vacant”
i „Schronisko Marii Kroll” podejmujące tematykę bezdomności w wydawałoby się wysoko cywilizowanej i bogatej Australii.
        Równolegle na wymienione powyżej polskie festiwale zaczęły napływać ze środowiska zgromadzonego wokół Portalu Puls Polonii z Sydney www.pulspolonii.com  , , który do dziś prowadzą Krzysztof Kozek i Ernestyna Skurjat-Kozek . Portal ten został nagrodzony w roku 2006 i 2009 w kategorii polonijnych stron internetowych.  W nadsyłanych filmach i prezentacjach zaczął dominować temat obrony Góry Kościuszki, zagrożonej presją na zmianę jej nazwy. Najwyższa góra na kontynencie australijskim (chociaż na okolicznych wyspach są wyższe) została odkryta i nazwana Mount Kosciusko w 1840 roku przez polskiego badacza sir Pawła Edmunda de Strzeleckiego. W 1851 roku nazwę Mount Kosciusko oficjalnie na mapy Australii naniósł geodeta rządowy T. Townsend i oficjalnie nazwa nie była zmieniana do 1997 roku, kiedy to staraniem Polaków, z okazji 200 rocznicy urodzin P. E. Strzeleckiego, stanowa (NSW) Geographic Names Board zadecydowała, że należy nazwę uzupełnić literą „z ”. Obecnie najwyższy szczyt kontynentu australijskiego nosi oficjalną nazwę Mount Kosciuszko. 
Powstał film „Moud and Mount Kościuszko”, który otrzymał  II nagrodę w roku 2007 , Zdzisław Leliwa za prezentacje „Paweł Edmund Strzelecki” oraz stronę www.mtkosciuszko.org.au  w 2008 r. , zaś filmy Oskara Kantora ze Studia Oski Pictures: „Symbol of Freedom and Honour” i „Góra Kościuszko – zmarznięte lata” – były nagrodzone
w roku 2010 i 2011.
             Prezentowany na tegorocznym Polonijnym Festiwalu film Kosciuszko Heritage o Dziełach Humanitarnych Pawła Edmunda Strzeleckiego w Irlandii oraz słuchowisko Teatru Prób „Miniatura”  im. J. Szaniawskiego  w Melbourne wskazują , ze rozpoczęte przez blisko 10 laty zainteresowanie Polonii australijskiej prezentacją dokonań w Polsce będzie trwało nadal i może powstaną szanse na przyjazd polonijnych teatrów na tournée do Ojczyzny.

                                                                                                                               dr Joanna Kuźnicka
                                                                                                                               red. inż. Zygmunt Gutowski